Πού πήγαν τα εκατομμύρια για την ισότητα και τις δομές;

Η μεγάλη εικόνα που λείπει

Δείτε το άρθρο της Καθημερινής για τα 180 δισεκατομμύρια. Αλλα δεν είναι μόνο στον ΟΠΕΚΕΠΕ που δαπανήθηκαν ασύληπτα ποσά.  

Εδώ και δεκαπέντε χρόνια, η Ελλάδα παρουσιάζει το «Εθνικό Δίκτυο Δομών για την Έμφυλη Βία» ως μία από τις πιο σημαντικές κοινωνικές πολιτικές της χώρας.

Η γραμμή SOS 15900, τα Συμβουλευτικά Κέντρα, οι ξενώνες φιλοξενίας, οι καμπάνιες ενημέρωσης και η προληπτική δράση αποτελούν, θεωρητικά, ένα ολοκληρωμένο σύστημα προστασίας για γυναίκες που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Όμως, σε μια εποχή που η κοινωνία απαιτεί διαφάνεια σε κάθε δημόσια δαπάνη, γεννάται ένα εύλογο ερώτημα:

Πόσα χρήματα έχουν δαπανηθεί πραγματικά; Και μπορούμε να δούμε καθαρά πού ακριβώς πηγαίνει κάθε ευρώ;

Το δίκτυο των δομών: ένα μεγάλο και πολύπλοκο οικοσύστημα

Από το 2010, η Ελλάδα δημιούργησε ένα δίκτυο περίπου 60–65 δομών σε όλη τη χώρα:

• συμβουλευτικά κέντρα,
• ξενώνες φιλοξενίας,
• γραμμή SOS 15900,
• δράσεις πρόληψης και εκπαίδευσης,
• εθνικές καμπάνιες ενημέρωσης.

Η αρχική χρηματοδότηση ήρθε από το ΕΣΠΑ 2007–2013 και συνεχίστηκε στο ΕΣΠΑ 2014–2020 και 2021–2027, συχνά σε συνεργασία με περιφέρειες και δήμους.

Πίσω όμως από την ποικιλία των φορέων κρύβεται και το βασικό πρόβλημα: η πληροφορία είναι διάσπαρτη, όχι συγκεντρωμένη.

Τα πρώτα νούμερα: τι κοστίζει μια δομή;

Οι δημόσιες πράξεις ΕΣΠΑ που αφορούν δομές κατά της έμφυλης βίας δείχνουν ένα σχετικά σταθερό κόστος:

• Η λειτουργία κάθε δομής (κέντρο ή ξενώνα) κυμαίνεται περίπου στα 150.000–200.000 ευρώ τον χρόνο.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πολυετείς χρηματοδοτήσεις φτάνουν ή ξεπερνούν τα 700.000 ευρώ ανά δομή.
• Περιφερειακά προγράμματα χρηματοδοτούν πακέτα δομών (π.χ. 3 κέντρα και 1 ξενώνα) με συνολικά ποσά άνω των 2 εκατομμυρίων ευρώ.

Αυτά τα νούμερα δεν είναι «στρογγυλεμένες εντυπώσεις». Προκύπτουν από τις επίσημες αποφάσεις ένταξης έργων των περιφερειών και του Υπουργείου.

Ο μεγάλος πολλαπλασιασμός: το πραγματικό συνολικό κόστος

Αν λάβουμε υπόψη:

• ~60 δομές σε λειτουργία,
• μέσο κόστος ~170.000 ευρώ ανά δομή ανά έτος,
• συνεχή λειτουργία από το 2011 έως σήμερα (14 χρόνια),

τότε ο συντηρητικός υπολογισμός είναι:

περίπου 143 εκατομμύρια ευρώ μόνο για τη λειτουργία των δομών.

Σε αυτό πρέπει να προστεθούν:

• οι οριζόντιες δράσεις σε εθνικό επίπεδο (π.χ. καμπάνιες ενημέρωσης, επιμόρφωση προσωπικού),
• η λειτουργία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας (με τακτικό προϋπολογισμό 2–2,5 εκατ. ετησίως),
• το κόστος επικοινωνίας, μελετών, ερευνών και υλικών,
• η εθνική συμμετοχή στα συγχρηματοδοτούμενα έργα.

Έτσι, η συνολική δημόσια δαπάνη για την πολιτική κατά της έμφυλης βίας από το 2010 έως σήμερα πιθανότατα υπερβαίνει τα 160–170 εκατομμύρια ευρώ.

Τι δεν γνωρίζουμε – και γιατί έχει σημασία

Παρά το σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα, υπάρχει ένα κρίσιμο κενό:

Δεν υπάρχει πουθενά ενιαία, συγκεντρωτική εικόνα των συνολικών δαπανών.

Τα στοιχεία είναι διάσπαρτα:

σε δήμους, σε περιφέρειες, σε υπουργεία, σε προγραμματικές περιόδους διαφορετικών ετών.

Καμία δημόσια αρχή δεν έχει δημοσιεύσει έναν απλό πίνακα που να δείχνει:

• πόσα χρήματα δαπανήθηκαν συνολικά,
• πώς μοιράστηκαν ανά περιοχή και ανά δομή,
• ποιο είναι το πραγματικό κόστος ανά ωφελούμενη γυναίκα,
• ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας των δράσεων προστασίας και επανένταξης.

Σε μια εποχή που η κοινωνία ζητά από το κράτος διαφάνεια από το πρώτο έως το τελευταίο ευρώ, η απουσία ενιαίων δεδομένων αποτελεί πρόβλημα δημοκρατίας και λογοδοσίας – όχι μόνο διοίκησης.

Το ζήτημα δεν είναι αν χρειάζονται οι δομές.

Το ζήτημα είναι αν ξέρουμε τι αποδίδουν.

Το ερώτημα επομένως που πρέπει να θέτει μια σύγχρονη πολιτεία είναι:

• Πόσο αποτελεσματικές είναι;
• Πόσες γυναίκες βρίσκουν πραγματική προστασία;
• Πόσες επανεντάσσονται;
• Πόσες υποθέσεις καταλήγουν σε δικαστική δικαίωση;
• Είναι το σύστημα επαρκές;
• Και – κυρίως – το ύψος των δαπανών συνδέεται με πραγματικά μετρήσιμα αποτελέσματα;

Χωρίς αυτά τα δεδομένα, η συζήτηση παραμένει αποσπασματική, ευάλωτη σε λαϊκισμούς και αδύναμη.

Τρεις κινήσεις που θα άλλαζαν τα πάντα

1. Ένα ενιαίο δημόσιο μητρώο. Για όλες τις δομές, με πραγματικά ποσά, έτη, πηγές χρηματοδότησης.

2. Ετήσιος απολογισμός “κόστους–αποτέλεσματος”. Με καθαρούς δείκτες: πόσες γυναίκες, τι υπηρεσίες, τι αποτελέσματα.

3. Ανεξάρτητη αξιολόγηση. Από φορείς που δεν χρηματοδοτούνται από τις ίδιες δράσεις.

Γιατί το 50/50 ενδιαφέρεται για αυτό;

Το 5050revolution.com μιλά για βαθιές αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις οικογενειακές σχέσεις, το γονικό ρόλο, τις σχέσεις και την κοινωνία.

Η ισότητα δεν είναι μόνο σύνθημα – είναι δομική αρχιτεκτονική κοινωνικής δικαιοσύνης.

Και αυτή η αρχιτεκτονική χρειάζεται διαφάνεια, λογοδοσία και αξιολόγηση.

Όταν το κράτος δαπανά δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για έναν τόσο κρίσιμο κοινωνικό τομέα, ο πολίτης έχει δικαίωμα:

• να γνωρίζει,
• να αξιολογεί,
• να απαιτεί βελτίωση,
• να συμμετέχει στη δημόσια συζήτηση με πλήρη στοιχεία.

Η προστασία των θυμάτων δεν πρέπει να εξαρτάται από πόρους «διάσπαρτους» ούτε από την καλή θέληση επιμέρους φορέων.

Πρέπει να είναι σταθερή, αποτελεσματική και μετρήσιμη.

Τόσα λεφτά για τη καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.

Τίποτε όμως για την ενδοοικογενειακή βία ( ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική, οικονομική)!

Της βίας που στρέφεται κατά παιδιών, ανδρών και γυναικών.

Με τόσα λεφτά θα έπρεπε να εξυπηρετούνται και άντρες, και γυναίκες, και παιδιά για προστασία από την ενδοοικογενειακή βία.