Αγγλία και Ουαλία καταργούν το τεκμήριο κοινής ανατροφής

Εισαγωγή

Μια ιστορική αλλαγή στο οικογενειακό δίκαιο της Αγγλίας και Ουαλίας ανακοινώθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2025: το τεκμήριο ότι η ανατροφή και από τους δύο γονείς είναι προς το συμφέρον του παιδιού καταργείται.

Η κυβέρνηση, υιοθετώντας τις εισηγήσεις της επιτροπής για την ενδοοικογενειακή βία, υποστήριξε ότι η αλλαγή «θα σώσει ζωές παιδιών».

Η διεθνής κοινότητα έμεινε έκπληκτη από την πρωτοφανή οπισθοδρόμηση.

Το νέο νομικό πλαίσιο

Η τροποποίηση του Children Act 1989 αφαιρεί την υποχρέωση των δικαστηρίων να ξεκινούν από τη βάση ότι η ανατροφή από αμφότερους τους γονείς είναι επωφελής.

Στο εξής, κάθε υπόθεση θα εξετάζεται εξατομικευμένα, με επίκεντρο την ασφάλεια του παιδιού.

Η εξέλιξη χαιρετίστηκε από οργανώσεις όπως το Women’s Aid και δικηγόρους υπέρ των θυμάτων βίας, που τη χαρακτήρισαν «νίκη για τα παιδιά και τη δικαιοσύνη».

 Τα επιχειρήματα των υποστηρικτών

Σύμφωνα με τις δηλώσεις της δικηγόρου Dr Charlotte Proudman, η κατάργηση του τεκμηρίου «δίνει προτεραιότητα στην ευημερία του παιδιού και αφαιρεί από τους βίαιους γονείς το εργαλείο της επιβολής μέσω των δικαστηρίων».

Οι υποστηρικτές θεωρούν ότι η προηγούμενη «κουλτούρα υπέρ της επαφής» (pro-contact culture) επέτρεπε σε κακοποιητικούς γονείς να διατηρούν πρόσβαση στα παιδιά, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου υπήρχε σαφής κίνδυνος.

Οι ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας

Η απόφαση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους υπέρμαχους της κοινή ανατροφής τέκνων (shared parenting).

Όπως σημειώνουν μέλη του International Council on Shared Parenting (ICSP), η κατάργηση του τεκμηρίου συνιστά επιστροφή σε εποχή προκατάληψης, όπου οι πατέρες αντιμετωπίζονται συλλογικά ως δυνητικοί κίνδυνοι.

Ο Peter Tromp σχολίασε:

«Πρόκειται για βαθιά ανησυχητική εξέλιξη που υπονομεύει τη δημοκρατική αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου».

Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να επηρεάσει και τη βαθμολογία του Ηνωμένου Βασιλείου στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Κοινής Ανατορφής (European Shared Parenting Map), ο οποίς κατατάσσει τις νομοθεσίες των κρατών μελών.

Τι δείχνει η έρευνα (Don Hubin, 2024)

Σύμφωνα με την ανάλυση του καθηγητή Don Hubin (“Shared Parenting and Family Violence”, 2024), δεν υπάρχει καμία στατιστική ένδειξη ότι οι νόμοι υπέρ της συνεπιμέλειας αυξάνουν τη βία ή την κακοποίηση.

Αντιθέτως:

• Στις Πολιτείες των ΗΠΑ όπου εφαρμόστηκε το τεκμήριο 50/50, τα ποσοστά παιδικής κακοποίησης μειώθηκαν έως 48% (π.χ. στο Kentucky).
• Στην Ισπανία, μετά την αύξηση των κοινών επιμέλειων, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας μειώθηκαν κατά σχεδόν 50%.
• Η έρευνα δείχνει ότι τα καθεστώτα αποκλειστικής επιμέλειας συχνά ενισχύουν τη σύγκρουση και τον κίνδυνο βίας μετά τη διάσταση.

Η ουσία, όπως συνοψίζει ο Hubin, είναι ότι η ισότιμη γονική σχέση προστατεύει τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς, μειώνοντας το αίσθημα απώλειας και την επιθετικότητα.

 Το παράδοξο της “προστασίας”

Η ρητορική που συνδέει τη συνεπιμέλεια και τη κοινή ανατροφή με τη βία φαίνεται να βασίζεται σε σπάνια, τραγικά περιστατικά και όχι σε δεδομένα.

Ενδεικτικά, η υπόθεση Darren Sykes (2014) χρησιμοποιείται επί σειρά ετών για να τεκμηριωθεί ο «κίνδυνος» της πατρικής επαφής, χωρίς να εξετάζονται οι εκατοντάδες περιπτώσεις όπου οι μητέρες είναι θύτες παιδικής κακοποίησης.

Ευρωπαϊκό και δημοκρατικό ζήτημα

Η κατάργηση του τεκμηρίου κοινής ανατροφής δεν είναι απλώς νομικό θέμα· αγγίζει τα θεμέλια της ισότητας των φύλων.

Ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κινούνται προς ισόρροπη γονική ευθύνη (Γαλλία, Σουηδία, Ισπανία, Κροατία, Δανία), το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να κάνει ένα βήμα προς τα πίσω.

Η διεθνής κοινότητα καλεί σε διάλογο και επιστημονική τεκμηρίωση, όχι σε συναισθηματικές αντιδράσεις.

Επίλογος

Η προστασία των παιδιών απαιτεί νηφαλιότητα, νομικά τεκμήρια και ισότητα.

Η κατάργηση του τεκμηρίου της κοινής ανατροφής  μπορεί να παρουσιαστεί ως «νίκη για τα παιδιά», αλλά χωρίς πραγματικά δεδομένα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε ήττα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το 5050Revolution θα συνεχίσει να αναδεικνύει τη σημασία της κοινής εξίσου ανατροφής και παρουσίας και να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.